Salyan rayonu Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakıdan Cənubda, Cənub-Şərqi Şirvan və Salyan düzündə, 49 , 4° – 48, 8° Şərq uzunluğunda və 39,5° – 39,9° Şimal enliklərində yerləşir. Mərkəzi Salyan şəhəridir. Rayon Şimaldan Şirvan şəhəri, Hacıqabul rayonu, cənubdan Neftçala rayonu, qərbdən Biləsuvar və Sabirabad rayonları ilə, Şərqdən Bakı şəhərinin Qaradağ rayonu və kiçik sahədə Xəzər dənizi ilə həmsərhəddir. Ərazinin çox hissəsi okean səviyyəsindən – 26-28 metr aşağıda yerləşir. Səthi hamar, Xəzər dənizinə tərəf meyllidir. Rayon ərazisində neogen və antropogen çöküntüləri yayılmışdır. Əsasən düzənlikdir. Bir sıra tirə və təpəliklər (Babazanlı, Xıdırlı, Bəndovan və s.) vardır.
Palçıq vulkanları Kalmas, Xıdırlı, Babazanlı və s . var. Rayonun ərazisi neft və qaz yataqları ilə zəngindir.
Salyan rayonu Əsasən boz-qonur, boz, boz-çəmən, çəmən-bataqlıq, şoran torpaqlar yayılmışdır. Salyan ərazisindən keçən Kür çayı rayonu 2 hissəyə ayırır, şəhəri isə üç tərəfdən əhatə edir. Rayon TRASEKA (Qafqaz) nəqliyyat dəhlizinin keçdiyi ərazidə yerləşməsi onun coğrafi mövqeyini daha da əlverişli edir.
Təbiəti
Günəşli Azərbaycanımızın gözəl guşələrindən olan Salyan bitki örtüyü yarım səhra və səhra tiplidir. Rayonunun flora və faunası kifayət qədər rəngarəngdir. Onların nadir nümunələri Salyanda yerləşən Şirvan milli parkında qorunur. Burada əsasən ceyranların qorunması üçün nəzərdə tutulan bu milli parkda həm də qırmızıquyruq qumsiçanı, kiçik Asiya qumsiçanı, gürzə, kürən vağ, qaşqaldaq, kiçik qarabatdaq, böyük ağ vağ, ala ördək, yaşılbaş ördək, anqut, fitçi cürə, dalğıc, marek, ağquyruq dəniz qartalı, qamışlıq belibağlısı, ağquyruq çökük burun, cüllüt, qaratirinqa, çəmən və iri arıquşu, imperator qartalı, bülbül, bildirçin, kəklik, dovdaq, durna, torağayı, leylək, Suriya ağacdələni, qaratoyuq və s. heyvan və quş növləri vardır.
Düzənlik ərazilərində canavar və çaqqala, Kür qırağı ərazilərdə isə tülkü və vəhşi pişiklərə rast gəlinir.
Kürsəngi və Kürovdağ dağlarında mağaralar, Babazanlı dağında isə, müalicəvi əhəmiyyətli İstisu mövcuddur. Kür çayının sahilini Tuqay meşələri bəzəyir. Bala Kür (Aqquşa) çayının sahili səhərlər duman qalxanda çox mənzərəli olur. Dünyanın ən şor bulağı Şır-Şır da Salyandadır.
İqlimi
Yayı çox quraq keçən mülayim – isti, yarımsəhra və quru çöllər iqlimi var. Orta temperatur qışda 2,5, yayda isə 33,5 °C-dir. İllik yağıntı 250–400 mm-dir. İlin ən soyuq günləri yanvarın axırlarında (-1 °C, -5 °C), ən isti günləri isə avqustun axırı və sentyabrın əvvəlinə (43 °C) təsadüf edir. Salyanda qədimdən sentyabrın isti günlərinə “qora bişirən “, “ceyranı kölgəyə qaçıran “, “pambıq istisi” və bu kimi başqa adlar qoyulmuşdur.
Yaşayış Məntəqələri
Şəhər – 1 |
|
1.Salyan |
|
Qəsəbə – 2 |
|
1.Qaraçala |
2.Qırx Çıraq |
Kənd – 48 |
|
1.Arbatan |
25.Parça Xələc |
2.Aşağı Kürkəndi |
26.Seyidan |
3.Xurşud |
27.Xələc |
4.Aşağı Noxudlu |
28.Abadkənd |
5.Yuxarı Noxudlu |
29.Xıdırlı |
6.Marışlı |
30.Yenikənd |
7.Seyidsadıqlı |
31.Şəkərli |
8.Sarvan |
32.Həsənli |
9.Dayıkənd |
33.Qardili |
10.Seyidlər |
34.Qarabağlı |
11.Bəydili |
35.Təzəkənd |
12.Qızılağac |
36.Gomuşlu |
13.Alçalı |
37.Kolanı |
14.Quyçu |
38.Kərimbəyli |
15.Şorsulu |
39.Çadırlı |
16.Boranıkənd |
40.Pambıqkənd |
17.Kür Qaraqaşlı |
41.Bəşirbəyli |
18.Beştalı |
42.Yeni Uluxanlı |
19.Cəngan |
43.Yolüstü |
20.Ərəbqardaşbəyli |
44.Düzənlik |
21.Xocalı |
45.Peyk |
22.Çuxanlı |
46.Birinci Varlı |
23.Pıratman |
47.İkinci Varlı |
24.Gəncəli |
48.Kürsəngi |